Τοποθέτηση Προέδρου ΓΣΕΒΕΕ, κ. Γ. Καββαθά στον ανοιχτό διάλογο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης «ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ – ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ» στη Βουλή

Η πρωτοβουλία της Δημοκρατικής Συμπαράταξης να αναδείξει ένα θέμα με ευρύτερες αναπτυξιακές αλλά και κοινωνικές διαστάσεις αποτελεί ένα απτό παράδειγμα ότι ο πολιτικός σχεδιασμός μπορεί και πρέπει να ξεφεύγει από το στενό εκλογικό ορίζοντα και τον πολιτικό κύκλο της 4ετίας. Η άποψη ότι οι πολιτικές έχουν βραχυπρόθεσμη στοχοθεσία είναι πλέον παρωχημένη και πρέπει να δώσει τη θέση της σε στρατηγικές στοχεύσεις, οι οποίες να παραμετροποιούνται ανάλογα με τον υφιστάμενο πολιτικό συσχετισμό που έχει προκρίνει η κοινωνική πλειοψηφία.

Η στάση των διεθνών θεσμών και των πιστωτών έχει αποδείξει ότι όταν η ελληνική πλευρά αδυνατεί να σχεδιάσει συντεταγμένα και μακροχρόνια, τότε είναι πιο ευάλωτη σε πάσης φύσεως εκβιασμούς και νουθεσίες, πολλές φορές με επιβολή ρυθμίσεων άσχετων με το περιβάλλον στο οποίο εκδηλώνονται οι παθογένειες. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση του νέου ασφαλιστικού συστήματος, όπου η κυβέρνηση, με τον ελάχιστο χρόνο προσαρμογής έδωσε την ευκαιρία στους πιστωτές να πιέσουν για ακόμη πιο επώδυνες λύσεις.

Το ζήτημα της διαγενεακής αξιοποίησης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας είναι ένα ζήτημα που προτάσσει πάνω από όλα το αναπτυξιακό, το κοινωνικό και το περιβαλλοντολογικό ισοζύγιο. Η προσπάθεια για τη θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού διαγενεακής ισορροπίας και αειφορίας της κοινωνικής πολιτικής δεν είναι μια μάταιη ενέργεια, αποτελεί άλλωστε το αντικείμενο σύγχρονου προβληματισμού σε όλα τα κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα του κόσμου, και συνέχεται σε μεγάλο βαθμό με τις πολιτικές για την κλιματική αλλαγή και τις διεθνείς επενδύσεις- ένα θέμα επίκαιρο λόγω των αποφάσεων Τραμπ. Σε μια περίοδο μάλιστα που οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες είναι περισσότερες από τις σταθερές της οικονομίας, σε μια περίοδο που για πρώτη φορά οι νέες γενιές βιώνουν χειρότερες συνθήκες κοινωνικής αναπαραγωγής από αυτές που βίωναν οι γονείς τους, οφείλουμε όλοι να δώσουμε εναλλακτικές που προασπίζουν το μέλλον και τα δικαιώματα των νέων ανθρώπων, οι οποίοι είναι η βάση για το νέο παραγωγικό μοντέλο, τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, την επιστημονική συνέχεια, την τοπική ανάπτυξη.

Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου ως μέσο ενίσχυσης των ασφαλιστικών συστημάτων δεν είναι νέα ιδέα, χωρίς εφαρμογή σε άλλες χώρες. Είναι πρωτοπόρα όμως, υπό την έννοια ότι συγκροτεί ένα οιονεί «κουμπαρά- καλάθι» αξιών, ο οποίος εκτείνεται στο μέλλον και δύναται να αξιοποιηθεί για επενδυτικούς και κοινωνικούς σκοπούς.

Η πρόβλεψη για τη δημιουργία του Ειδικού Λογαριασμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών είναι σαφέστατα μια κίνηση με προοδευτικό χαρακτήρα, η οποία σε αντίθεση με τις σειρήνες των ημερών, δεν προτάσσει την μερική ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης ως μέσο βελτίωσης των χρηματοοικονομικών ροών των συνταξιούχων. Μάλιστα, στη Λευκή Βίβλο της Ευρ. Επιτροπής για την κοινωνική πολιτική, υπάρχουν αποσπάσματα που θέτουν ως λύση για τη συνταξιοδότηση την παραχώρηση της ιδιόκτητης κατοικίας προς τραπεζικά ιδρύματα αντί καταβολής εφάπαξ ή σε μηνιαίες δόσεις ποσών. Αντίθετα με τα παραπάνω, η συγκεκριμένη πρόταση θέτει στο επίκεντρο τη συσχέτιση ανθρώπινου κεφαλαίου και φυσικών πόρων που διαθέτει κάθε χώρα: όσο ποιο αποδοτική χρήση των πόρων γίνεται, τόσο το μερίδιο στη μελλοντική κοινωνική ευημερία αυξάνεται. Το παράδειγμα της Νορβηγίας καταδεικνύει ότι τα οφέλη είναι πολλά και πολλαπλασιαστικά. Εκτός από τη δημιουργία αξίας, παράγεται ένα δίχτυ ασφαλείας και προσαρμογής σε δύσκολες οικονομικά περιόδους. Παράλληλα, δίνεται σήμα στις αγορές και τα διάφορα επενδυτικά ταμεία ότι η χώρα εργάζεται επί τη βάση ενός μακρόπνοου σχεδιασμού, και αυτό δημιουργεί ένα περισσότερο ελκυστικό περιβάλλον. Οι νέοι άνθρωποι αξιοποιούν τις τεχνολογικές προοπτικές παραμένοντας στη χώρα και συμβάλλοντας στην αύξηση της παραγωγικότητας, στο δημογραφικό και την απασχόληση. Στην επικείμενη Συνταγματική αναθεώρηση είναι σκόπιμο κατά την άποψη μου, να υπάρχει προστασία των αποθεματικών των ταμείων.

Η νομοθετική πρόβλεψη του Ν. 4162/2013 για την αξιοποίηση ποσοστού εσόδων από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων για το ασφαλιστικό σύστημα είναι ασφαλώς θετική ως ένα πρώτο βήμα απεξάρτησης. Η ΓΣΕΒΕΕ θεωρεί ασφαλώς ότι θα πρέπει να επεκταθεί σε διάφορες μορφές επενδύσεων/ εκμεταλλεύσεων της δημόσιας περιουσίας. Υπάρχουν περιθώρια να συμπληρωθεί με επί μέρους παρεμβάσεις και προσθήκες που θα αφορούν:

1) Στην αξιοποίηση ποσοστών από αντίστοιχες συμβάσεις παραχώρησης που αφορούν στη δημιουργία δικτύων ενέργειας (πχ αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου)

2) Στην ένταξη ποσοστού επί του συνόλου της ακίνητης περιουσίας της χώρας ώστε να δημιουργηθεί ένα αρχικό κεφάλαιο διαχείρισης, με επενδυτικό προσανατολισμό. Ειδικότερα, να ενταχθεί στο νέο Ταμείο η αγροτική γη, η οποία δεν καταγράφεται ως ιδιωτική περιουσία και να παραχωρηθεί σε παραγωγούς, συνεταιρισμούς και άλλες μορφές οργάνωσης έναντι αντιτίμου που θα προστίθεται στο ασφαλιστικό σύστημα. Αντίστοιχα, να αποδοθεί μέρος των φορολογικών εσόδων που προκύπτει από αγροτικές εκμεταλλεύσεις μη ενταγμένων σε μητρώο αγροτών.

3) Στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων μετάλλων (χρυσού, αργύρου, μαρμάρου και όχι μόνο, πχ ειδικά μέταλλα όπως ζεόλιθος) μέσα από συμβάσεις παραχώρησης για τη δημιουργία συνταξιοδοτικών εργαλείων, που θα ευνοούν την τοπική ανάπτυξη της περιοχής στην οποία πραγματοποιούνται εξορύξεις.

4) Στην αξιοποίηση των φυσικών δυνατοτήτων πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης που προκύπτουν από την ύπαρξη πληθώρας φυσικών ιαματικών πηγών και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού (εκτός από το συνταξιοδοτικό, μπορεί να καλυφθεί το σκέλος των υποδομών υγείας και της υγείας των πολιτών, μέσα από με συμπράξεις των εθνικών φορέων με διεθνείς ασφαλιστικούς οργανισμούς για υπηρεσίες υγείας σε συνδυασμό με τουριστικά πακέτα).

5) Στην αξιοποίηση περιοχών φυσικού κάλλους, που εκτός από την ήπια τουριστική τους εκμετάλλευση μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατ’ εξαίρεση για επιστημονικά πειράματα, τεχνολογικά και ιατρικά συνέδρια. Τα τέλη θα κατευθύνονται σε ταμείο υπέρ της έρευνας για το περιβάλλον και το ασφαλιστικό σύστημα.

6) Στην αποτελεσματική αξιοποίηση όλων των μορφών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως γεωθερμία, αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά.

7) Στο Ταμείο που συστήνεται (ειδικό λογαριασμό) θα μπορούσε να υπάρχει η πρόβλεψη για κατάθεση αφορολόγητων κερδών μικρομεσαίων επιχειρήσεων με σκοπό την επένδυση σε πράσινη τεχνολογία με χαμηλότοκο δάνειο ή συνεκμετάλλευσης με άλλες επιχειρήσεις για αναβάθμιση της ποιότητας των θέσεων εργασίας.

Παράλληλα, παραμένει σε ισχύ η πρόταση της ΓΣΕΒΕΕ για τη διαχείριση του χρέους των επαγγελματιών, εμπόρων και βιοτεχνών με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται όροι διαγενεακής ισορροπίας (πάγωμα και κεφαλαιοποίηση οφειλών που είχαν δημιουργηθεί με το προηγούμενο σύστημα, με εξαγορά στο τέλος του ασφαλιστικού βίου). Θεωρούμε ότι αυτές οι προτάσεις αν υλοποιηθούν θα λειτουργήσουν ως συγκοινωνούντα δοχεία εξυγίανσης του.